ปีงบประมาณ 2544

ชื่อโครงการวิจัย            กระบวนการปรับความสัมพันธ์สู่ขั้นปรกติระหว่างสหรัฐอเมริกากับเกาหลีเหนือ

ผู้ทำวิจัย                         นายวิเชียร  อินทะสี

ปีที่แล้วเสร็จ               2545     จำนวนหน้า     60        หน้า

บทคัดย่อภาษาไทย

            การศึกษาเรื่องกระบวนการปรับความสัมพันธ์สู่ขั้นปรกติระหว่างสหรัฐอเมริกากับเกาหลีเหนือ มีวัตถุประสงค์ที่จะศึกษาถึงปัจจัย กระบวนการ และผลกระทบที่เกิดขึ้น เมื่อสหรัฐอเมริกาและเกาหลีเหนือดำเนินการสถาปนาความสัมพันธ์ระหว่างกัน ผลจากการศึกษาพบว่า สหรัฐอเมริกาและเกาหลีเหนือมีความขัดแย้งระหว่างกัน นับตั้งแต่การก่อตั้งประเทศเกาหลีเหนือขึ้นมาเมื่อ ค.ศ.1948 ซึ่งมีสหภาพโซเวียตเป็นผู้ให้การหนุนหลัง และความขัดแย้งได้ทวีความรุนแรงขึ้น เมื่อกองทัพเกาหลีเหนือบุกเกาหลีใต้ เกิดเป็นสงครามเกาหลีขึ้นมา สหรัฐอเมริกาซึ่งเป็นผู้ให้การสนับสนุนเกาหลีใต้อยู่แล้ว จึงเป็นตัวแสดงหลักในการปกป้องเกาหลีใต้ ทั้งในด้านการให้ความช่วยเหลือทางทหาร และการใช้มาตรการคว่ำบาตรทางเศรษฐกิจต่อเกาหลีเหนือ ในที่สุดแผนการรวมประเทศโดยการใช้กำลังของเกาหลีเหนือ ก็ประสบความล้มเหลว ดังนั้นตลอดช่วงของสงครามเย็น สหรัฐอเมริกาจึงได้ดำเนินนโยบายและมาตรการปิดล้อมเกาหลีเหนือมาโดยตลอด

            เมื่อความขัดแย้งระหว่างประเทศในค่ายเสรีนิยมและค่ายคอมมิวนิสต์คลี่คลายลง และรวมถึงการล่มสลายของสหภาพโซเวียต และประเทศคอมมิวนิสต์ในยุโรปตะวันออก ผลกระทบอันรุนแรงที่เกิดขึ้นต่อฝ่ายเกาหลีเหนือก็คือ ความช่วยเหลือที่เคยได้รับจากประเทศคอมมิวนิสต์ได้ลดลงอย่างมาก การค้าที่เคยกระทำกับจีนและสหภาพโซเวียตในระบบการแลกเปลี่ยน ต้องกระทำในรูปของเงินสดแทน ปัญหาการรวมศูนย์อำนาจการตัดสินใจ และประเทศยังต้องประสบกับภัยทางธรรมชาติที่รุนแรง จึงทำให้ระบบเศรษฐกิจของเกาหลีเหนือ ต้องเผชิญกับปัญหาความอยู่รอด ซึ่งก็ได้เป็นเหตุผลักดันให้เกาหลีเหนือจำเป็นต้องดำเนินการเปิดประเทศ และเปิดการเจรจากับประเทศที่เคยมีความขัดแย้งต่อกัน อาทิเช่น สหรัฐอเมริกา เกาหลีใต้และญี่ปุ่น ทั้งนี้ก็เพื่อผลประโยชน์ที่เกาหลีเหนือจะได้รับ

            ในส่วนของสหรัฐอเมริกา นับจากภาวะสงครามเย็นสิ้นสุดลง ประเด็นอาวุธที่มีอานุภาพในการทำลายล้างสูง (WND) ได้กลายมาเป็นสิ่งสำคัญ ที่ถือเป็นภัยคุกคามต่อผลประโยชน์ทั้งของสหรัฐอเมริกาและประเทศพันธมิตรแทน ซึ่งเกาหลีเหนือก็อยู่ในข่ายประเทศที่ถือว่าพัฒนาอาวุธ       ดังกล่าวด้วย ดังนั้นสหรัฐอเมริกาจึงเห็นความจำเป็น ที่ต้องเปิดการเจรจาในเรื่องนี้กับเกาหลีเหนือด้วย สำหรับประเด็นที่สหรัฐอเมริกากับเกาหลีเหนือมีการเจรจากันประกอบด้วย 3 ประเด็นหลัก คือ การเจรจาในประเด็นนิวเคลียร์ ซึ่งสามารถบรรลุข้อตกลงกันได้ใน ค.ศ.1994 การเจรจาสันติภาพสี่ฝ่ายและการเจรจาทางด้านขีปนาวุธ ซึ่งการเจรจากันในสองประเด็นหลังนี้ยังไม่บรรลุข้อ        ตกลงกัน แต่ผลการเจรจาที่สามารถบรรลุเป้าหมายกันในบางประเด็น ทำให้สหรัฐอเมริกาได้ผ่อนคลายมาตรการคว่ำบาตรทางเศรษฐกิจต่อเกาหลีเหนือลง

            ถ้าหากการเจรจาของทั้งสองฝ่าย อันถือเป็นกระบวนการปรับความสัมพันธ์สู่ขั้นปรกติสามารถแก้ไขความขัดแย้งที่มีอยู่ได้ ในระดับที่สหรัฐอเมริกาและเกาหลีเหนือเปิดความสัมพันธ์ทางการทูตต่อกันแล้ว ผลในทางบวกที่จะเกิดขึ้นก็คือ เกาหลีเหนือจะเข้ามาอยู่ภายใต้ปทัสถานระหว่างประเทศในการควบคุมอาวุธ ความตึงเครียดในคาบสมุทรเกาหลีและภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงเหนือจะลดลงไป กระบวนการอยู่ร่วมกันอย่างสันติของทั้งสองเกาหลีจะก้าวรุดหน้าไปมากยิ่งขึ้นและรวมถึงกระบวนการสถาปนาความสัมพันธ์ระหว่างเกาหลีเหนือกับญี่ปุ่นด้วย