ปีงบประมาณ 2530

ชื่อโครงการวิจัย              ระบบกฎหมายของเกาหลี

ชื่อผู้ทำวิจัย                     รศ.สุธีร์  ศุภนิตย์

จำนวนหน้า                     52  หน้า

 บทคัดย่อภาษาไทย

            การวิจัยเรื่องระบบกฎหมายเกาหลี เป็นการวิจัยเอกสารเพื่อศึกษาถึงระบบกฎหมายของประเทศสาธารณรัฐเกาหลี (เกาหลีใต้) ว่ามีวิวัฒนาการความเป็นมาเป็นอย่างไร ระบบกฎหมายที่เป็นอยู่มีลักษณะเป็นประการใด

            ผลจากการศึกษาพบว่าระบบกฎหมายของเกาหลีตั้งแต่อดีตเป็นต้นมานั้น ได้รับเอากฎหมายจากภายนอกมาบังคับใช้ในสังคมของตน อาจกล่าวได้ว่าที่เป็นเช่นนี้ก็เนื่องด้วยอิทธิพลทางการเมืองทั้งสิ้น ทั้งนี้เป็นเพราะที่ตั้งของประเทศซึ่งอยู่ในคาบสมุทรเกาหลี ล้อมรอบไปด้วยประเทศมหาอำนาจ ที่ต้องการแผ่อิทธิพลเข้ามาครอบงำไม่ว่าจะเป็นประเทศจีน ญี่ปุ่น และรัสเซีย สภาพแห่งการที่ต้องรับเอากฎหมายจากภายนอกนั้น เป็นไปทั้งด้วยการยอมรับเอามาด้วยความเต็มใจ และโดยการถูกบีบบังคับจากผู้เข้ายึดครองประเทศ เริ่มต้นด้วยการรับเอากฎหมายจีนมาบังคับใช้เป็นอันดับแรก จีนได้เข้ามามีอิทธิพลในประเทศเกาหลีเป็นเวลานานนับได้เป็นศตวรรษ มีการยอมรับเอาลัทธิขงจื้อด้วย ผลปรากฎว่าลัทธิดังกล่าวได้เข้ามาหล่อหลอมวิถีชีวิตความเป็นอยู่ของชาวเกาหลีแทบทุกด้าน ไม่ว่าจะเป็นทางด้านสังคม การเมือง การปกครองและกฎหมาย ประเทศต่อมาเข้ามามีอิทธิพลและมีผลต่อการเปลี่ยนแปลงในระบบกฎหมายของเกาหลีเป็นอย่างมาก คือ ประเทศญี่ปุ่น ซึ่งได้เข้ามาแทรกแซงในประเทศเกาหลีเพื่อต้องการลดอิทธิพลของจีนในเกาหลี โดยการทำตัวเป็นผู้คุ้มครองเกาหลี หลังจากที่ตนได้ทำสงครามรบชนะรัสเซีย ญี่ปุ่นได้พยายามผลักดันให้ระบบกฎหมายของประเทศเกาหลีเป็นแบบตะวันตก โดยอ้างว่าจะทำให้ประเทศเกาหลีทันสมัย เป็นที่ยอมรับของนานาชาติ นอกเหนือไปจากนั้น ได้มีการพยายามเปลี่ยนแปลงสังคมให้เป็นแบบตะวันตกด้วย มีการประกาศยกเลิกห้ามไม่ให้ใช้ประเพณีที่ยึดกันมากันเป็นเวลานานในหลายๆ เรื่อง จนทำให้เกิดการขัดแย้งทางสังคมอย่างรุนแรงจนเกิดการจลาจนขึ้น ต่อมาเมื่อญี่ปุ่นได้เข้ายึดครองประเทศเกาหลีโดยสมบูรณ์ในปี ค.ศ. 1910 ญี่ปุ่นได้นำเอากฎหมายของตนมาบังคับใช้ในเกาหลีโดยตรง หลังสงครามโลกครั้งที่สองเมื่อมีการแยกเกาหลีออกเป็นสองประเทศแล้ว ประเทศสาธารณรัฐเกาหลีหรือเกาหลีใต้ ได้ดำเนินการยกร่างกฎหมายใหม่ เพื่อการบังคับใช้ในประเทศ ปรากฎว่าได้ยอมรับเอาหลักกฎหมายตะวันตก และกฎหมายแองโกลอเมริกันโดยชัดแจ้ง

            ระบบกฎหมายของประเทศสาธารณรัฐเกาหลีในปัจจุบัน ถือได้ว่าเป็นระบบกฎหมาย civil law ที่ได้จัดทำกฎหมายเป็นลายลักษณ์อักษรในรูปของประมวลกฎหมายต่างๆ (codification) อันเป็นการรวบรวมกฎหมายในเรื่องเดียวกันเข้าไว้ด้วยกัน มีการจัดทำเป็นหมวดหมู่ และมีระบบการบังคับใช้ที่อ้างอิงกันได้ นับว่าเป็นระบบกฎหมายที่สามารถบังคับใช้ได้สะดวก ประชาชนสามารถทราบได้ว่ากฎหมายเป็นอย่างไร เพราะได้มีการบัญญัติไว้เป็นลายลักษณ์โดยชัดแจ้ง รู้ได้ว่ามีสิทธิและหน้าที่เป็นประการใดและจะดำเนินการอย่างใด จึงจะเป็นการชอบด้วยกฎหมาย นอกจากนี้ได้มีการจัดระบบศาลให้ทันสมัย เพื่อสามารถอำนวยความเที่ยงธรรมในการพิจารณาพิพากษาคดีที่เกิดขึ้น ผู้พิพากษามีอิสระในการพิจารณาพิพากษาอรรถคดีและมีบทบาทที่สำคัญในการแปลความปรับทำกฎหมาย

            อย่างไรก็ตาม จากการศึกษาได้พบเรื่องที่สำคัญที่สมควรจะได้ศึกษาติดตามต่อไป คือ ระบบกฎหมายของประเทศสาธารณรัฐเกาหลีที่เป็นอยู่ในปัจจุบันมีความสอดคล้องกับสภาพสังคมอันแท้จริงของเกาหลีหรือไม่ ประชาชนให้การยอมรับในระบบกฎหมายนี้เพียงใดและยอมรับว่าจะให้การคุ้มครองพิทักษ์สิทธิของตนได้หรือไม่ ทั้งนี้เพราะโดยพื้นฐานของสังคมเกาหล่ไม่ได้ยอมรับสถานะของกฎหมายว่าเป็นเครื่องมือในการพิทักษ์สิทธิมาก่อน หากแต่เป็นเครื่องมือของผู้ปกครองที่บีบบังคับเอากับตน กฎหมายเป็นเรื่องของการลงโทษ เป็นเรื่องของความเจ็บปวด จึงเกิดการไม่ยอมรับและพยายามหลีกเลี่ยง ทัศนะเช่นนี้มีมากแต่ดั้งเดิมและฝังลึกในสังคมเกาหลี โดยเหตุนี้ เป็นที่เข้าใจได้ว่าการที่จะทำให้สังคมเกาหลียอมรับและเข้าใจถึงประโยชน์อันจะพึงได้จากกฎหมายตามแนวทางของระบบกฎหมายใหม่นี้คงจะต้องใช้เวลานาน